Tá»± tá» là nguyên nhân gây tá» vong đứng hà ng thứ 3 (sau tai nạn và giết ngÆ°á»i) ở trẻ vị thà nh niên Mỹ (Trung tâm thống kê y tế quốc gia, Hoa Kì, 1993). Trong 100 trẻ vị thà nh niên có khoảng 10 trẻ báo cao Ãt nhất có 1 lần tÃnh tá»± tá» nhÆ°ng trong 10.000 trẻ vị thà nh niên thì chỉ có 1 là tá»± tá» tháºt. Tá»± tá» thÆ°á»ng gặp ở nam nhiá»u hÆ¡n ở nữ, ở trẻ vị thà nh niên Mỹ gốc Âu nhiá»u hÆ¡n Mỹ gốc Phi. Tuy nhiên, trẻ vị thánh niên Mỹ bản địa có tỉ lệ tá»± tá» cao nhất so vá»›i các nhóm dân tá»™c thiểu số ở Mỹ (Garland & Zigler, 1993).
Trầm cảm là dấu hiệu báo trÆ°á»›c cho tá»± tá», lạm dụng chất gây nghiện là má»™t dấu hiệu khác (Rich, Shermanm, & Fowler, 1990; Summerville, Kaslow, & Doepke, 1996). Má»™t và i trÆ°á»ng hợp tá»± tá» mang tÃnh tá»± phát, trong hầu hết trÆ°á»ng hợp, Ä‘á»u có dấu hiệu cảnh báo (Atwater, 1992). Äây là má»™t số dấu hiệu thÆ°á»ng gặp:
- Äe dá»a tá»± tá»
- Bị cái chết ám ảnh
- Thay đổi trong thói quen ăn ngủ
- Không còn thiết tha những hoạt Ä‘á»™ng vốn Æ°a thÃch trÆ°á»›c đây
- Thay đổi đáng kể trong nhân cách
- Luôn có cảm giác buồn chán và bất lực
- Cho hết đồ sở hữu đáng giá
Nếu bạn biết có ngÆ°á»i có những dấu hiệu nà y, đừng bá» mặc há». Bạn hãy há»i thăm ngÆ°á»i ấy Ä‘ang có dá»± định gì. Hãy bình tÄ©nh và giúp đỡ, nếu ngÆ°á»i ấy có vẻ nhÆ° chuẩn bị tá»± tá», đừng để ngÆ°á»i ấy ở má»™t mình. Hãy ở bên há» cho đến khi bạn bè hoặc ngÆ°á»i thân khác đến. Äiá»u quan trá»ng hÆ¡n: hãy cố khuyên trẻ vị thà nh niên đến khám ở chuyên khoa. Liệu pháp là điá»u cần thiết trong việc Ä‘iá»u trị “cảm giác†trầm cảm và bất lá»±c vốn thÆ°á»ng dẫn đến ý định tá»± tá» (Garland & Ziglen, 1993).
Robert V.Kail, John C.Cavanaugh |