Dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình môn Khoa há»c Tá»± nhiên phù hợp vá»›i tâm lý, nhận thức của há»c sinh Imprimer
Mercredi, 31 Janvier 2018 06:58

GD&TÄ - Dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình môn há»c trong ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục phổ thông má»›i đã nhận được nhiá»u sá»± đóng góp của các chuyên gia, các nhà khoa há»c. TS TrÆ°Æ¡ng Xuân Cảnh, Viện Khoa há»c Giáo dục Việt Nam đã chia sẻ vá»›i Báo GD&TÄ xung quanh vấn đỠđổi má»›i của Dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình sách giáo khoa má»›i môn Khoa há»c tá»± nhiên (KHTN).

Dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình môn Khoa há»c Tá»± nhiên phù hợp vá»›i tâm lý, nhận thức của há»c sinh

Tiếp cận xu hướng GD tiên tiến

Ông đánh giá nhÆ° thế nào vá» tính Æ°u việt của môn Khoa há»c tá»± nhiên trong Dá»± thảo ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục phổ thông má»›i?

Dự thảo chương trình môn KHTN có một số ưu điểm nổi trội so với chương trình hiện hành như: Chương trình dự thảo môn KHTN đã cụ thể hoá được mục tiêu và yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể.

ChÆ°Æ¡ng trình được xây dá»±ng theo hÆ°á»›ng tiếp cận hình thành và phát triển năng lá»±c ngÆ°á»i há»c, đảm bảo cho HS vừa tiếp thu được tri thức khoa há»c vừa áp dụng tri thức đó vào thá»±c tiá»…n. ChÆ°Æ¡ng trình dá»± thảo đã tiếp cận được các xu hÆ°á»›ng giáo dục tiên tiến của các nÆ°á»›c trong khu vá»±c và quốc tế.

Cụ thể: Thứ nhất, chÆ°Æ¡ng trình tích hợp ná»™i dung chính của 3 môn há»c riêng rẽ trÆ°á»›c đây: Vật lý, Hóa há»c, Sinh há»c theo má»™t logic dá»±a trên các nguyên lý chung vá» tính cấu trúc, sá»± Ä‘a dạng, tÆ°Æ¡ng tác, tính hệ thống cùng sá»± vận Ä‘á»™ng và biến đổi, tức là có tính tích hợp vá» mặt ná»™i dung và nguyên lý vận Ä‘á»™ng của vật chất trong tá»± nhiên. Äồng thá»i, dá»± thảo chÆ°Æ¡ng trình chú trá»ng đến bản chất vận Ä‘á»™ng của thế giá»›i tá»± nhiên, quan tâm đến rèn luyện kÄ© năng tiến trình khoa há»c, phát triển năng lá»±c của ngÆ°á»i há»c, giản lược được những ná»™i dung nặng vá» kiến thức.

Thứ hai, các chủ đỠđược sắp xếp chủ yếu theo logic tuyến tính, có kết hợp ở mức Ä‘á»™ nhất định vá»›i cấu trúc đồng tâm, đồng thá»i có thêm má»™t số chủ Ä‘á» liên môn, tích hợp nhằm hình thành các nguyên lí, quy luật chung của thế giá»›i tá»± nhiên.

Thứ ba, chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN chú trá»ng hoạt Ä‘á»™ng thá»±c hành, thí nghiệm, hoạt Ä‘á»™ng trải nghiệm. Äây là Ä‘iá»u kiện thuận lợi trong tổ chức dạy há»c để phát triển năng lá»±c nhận thức kiến thức khoa há»c, năng lá»±c tìm tòi, khám phá và vận dụng kiến thức khoa há»c vào thá»±c tiá»…n.

Thứ tÆ°, chÆ°Æ¡ng trình dá»± thảo cÅ©ng đã đáp ứng được yêu cầu phân luồng HS sau cấp THCS, chuẩn bị hành trang tri thức cho há»c sinh theo Ä‘uổi tiếp con Ä‘Æ°á»ng há»c thuật hoặc rẽ nhánh há»c nghá» phù hợp vá»›i năng lá»±c bản thân.

Vấn Ä‘á» tích hợp trong môn há»c này được thể hiện ra sao trong việc xây dá»±ng chÆ°Æ¡ng trình?

ChÆ°Æ¡ng trình môn KHTN được xây dá»±ng dá»±a trên sá»± kết hợp của 3 trục cÆ¡ bản là: Chủ Ä‘á» khoa há»c - Các nguyên lí/khái niệm chung của khoa há»c - Hình thành và phát triển năng lá»±c. Trong đó, các nguyên lí/khái niệm chung là vấn Ä‘á» xuyên suốt, gắn kết các chủ Ä‘á» khoa há»c của chÆ°Æ¡ng trình. Äây là cách xác định hợp lý để xây dá»±ng chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN. Các chủ Ä‘á» khoa há»c được xây dá»±ng vá»›i sá»± tích hợp kiến thức ở nhiá»u ná»™i dung sẽ giúp làm sáng tá» các nguyên lí/khái niệm xuyên suốt này.

Tuy nhiên, khi biên soạn ná»™i dung các chủ Ä‘á» khoa há»c cần cố gắng để có sá»± hòa quyện má»™t cách tá»± nhiên. Bởi việc tích hợp trong môn KHTN mang tính tổng thể, hệ thống nhÆ°ng lại mất Ä‘i tính phát triển liên tục của đối tượng. Do đó, cần quan tâm đến tính tÆ°Æ¡ng đối trá»n vẹn của chủ Ä‘á» khoa há»c trong chÆ°Æ¡ng trình.

Coi trá»ng kiểm tra, đánh giá

Theo ông, cần phải đổi má»›i phÆ°Æ¡ng pháp dạy há»c và việc kiểm tra đánh giá nhÆ° thế nào để đáp ứng vá»›i chÆ°Æ¡ng trình sách giáo khoa má»›i?

Äể thá»±c hiện chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN, cần đổi má»›i PPDH theo hÆ°á»›ng: Tổ chức dạy há»c các PPDH tích cá»±c, tăng cÆ°á»ng phối hợp hoạt Ä‘á»™ng há»c tập cá nhân vá»›i há»c tập hợp tác nhóm nhá»; Giáo viên đóng vai trò tổ chức, hÆ°á»›ng dẫn hoạt Ä‘á»™ng cho há»c sinh, tạo môi trÆ°á»ng há»c tập thân thiện và những tình huống có vấn đỠđể khuyến khích há»c sinh tích cá»±c tham gia vào các hoạt Ä‘á»™ng há»c tập; Cần rèn luyện cho HS thói quen và năng lá»±c tá»± há»c, phát huy tiá»m năng và những kiến thức, kỹ năng đã tích luỹ được.

Cần tăng cÆ°á»ng các giá» há»c thá»±c hành thí nghiệm, tổ chức các hoạt Ä‘á»™ng trải nghiệm trong môi trÆ°á»ng tá»± nhiên, tham quan các cÆ¡ sở nghiên cứu khoa há»c công nghệ, các nhà máy sản xuất có áp dụng kiến thức ná»™i dung bài há»c, tăng cÆ°á»ng các hoạt Ä‘á»™ng ứng dụng kiến thức môn há»c vào thá»±c tiá»…n

Việc kiểm tra đánh giá cÅ©ng cần có sá»± đổi má»›i: Äánh giá phải gắn liá»n vá»›i quá trình đổi má»›i phÆ°Æ¡ng pháp dạy há»c. Chú trá»ng đến đánh giá quá trình, đánh giá kÄ© năng và kết hợp nhiá»u biện pháp đánh giá khác nhau; bảo đảm đánh giá toàn diện ná»™i dung, năng lá»±c chung, năng lá»±c đặc thù môn há»c, phẩm chất của ngÆ°á»i há»c.

Vấn Ä‘á» tá»± đánh giá và đánh giá đồng đẳng của há»c sinh được chú ý và xem đó là biện pháp rèn luyện năng lá»±c tá»± há»c, năng lá»±c tÆ° duy phê phán, phẩm chất chăm há»c, vượt khó, tá»± chủ, tá»± tin.

Theo đánh giá của ông, ChÆ°Æ¡ng trình dá»± thảo môn há»c KHTN có phù hợp vá»›i há»c sinh hay không? Ông có Ä‘á» xuất gì vá» việc thá»±c hiện chÆ°Æ¡ng trình má»›i này?

ChÆ°Æ¡ng trình Dá»± thảo môn KHTN là phù hợp vá»›i tâm lý, nhận thức của HS, thể hiện: Các ná»™i dung gần gÅ©i vá»›i HS, kích thích sá»± tò mò, khám phá thiên nhiên. Ná»™i dung kiến thức là cÆ¡ bản, thiết thá»±c, hiện đại, đồng thá»i tăng cÆ°á»ng thá»±c hành và nâng cao năng lá»±c vận dụng kiến thức vào thá»±c tế cuá»™c sống.

Ná»™i dung môn KHTN giúp HS có nhận thức hệ thống vá» sá»± vật, hiện tượng trong tá»± nhiên; giúp các em có được tình yêu thiên nhiên, tôn trá»ng các quy luật của tá»± nhiên. Từ đó biết ứng xá»­ vá»›i tá»± nhiên, phù hợp vá»›i yêu cầu phát triển bá»n vững xã há»™i và môi trÆ°á»ng.

Thông qua các hoạt Ä‘á»™ng há»c tập của lÄ©nh vá»±c này, há»c sinh dần hình thành và phát triển năng lá»±c tìm hiểu và khám phá thế giá»›i tá»± nhiên qua quan sát và thá»±c nghiệm, năng lá»±c vận dụng tổng hợp kiến thức khoa há»c để giải quyết các vấn Ä‘á» trong cuá»™c sống.

Äể chuẩn bị cho thá»±c hiện ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục phổ thông má»›i nói chung và chÆ°Æ¡ng trình môn KHTN nói riêng, tôi cho rằng chúng ta cần bồi dưỡng, đào tạo lại GV. TrÆ°á»›c hết cần khảo sát, đánh giá lại năng lá»±c của ngÆ°á»i giáo viên má»™t cách chính xác, khách quan. Äối chiếu vá»›i yêu cầu của ChÆ°Æ¡ng trình giáo dục má»›i để thấy rõ cái Ä‘ang cần, Ä‘ang thiếu của giáo viên.

Từ đó xác định ná»™i dung cần bồi dưỡng cho giáo viên và xây dá»±ng chÆ°Æ¡ng trình bồi dưỡng cho phù hợp vá»›i nhu cầu thá»±c tiá»…n; Xây dá»±ng các chuyên Ä‘á» bồi dưỡng vá» dạy há»c tích hợp, tổ chức hoạt Ä‘á»™ng trải nghiệm sáng tạo, phát triển chÆ°Æ¡ng trình nhà trÆ°á»ng, bồi dưỡng năng lá»±c tổ chức nghiên cứu khoa há»c cho há»c sinh. Tăng cÆ°á»ng cÆ¡ sở vật chất và thiết bị dạy há»c cho các trÆ°á»ng phổ thông nhÆ° các phòng thá»±c hành, dụng cụ thí nghiệm phục vụ cho dạy há»c môn KHTN.

Cùng vá»›i đó, các trÆ°á»ng đào tạo giáo viên cần đổi má»›i ná»™i dung chÆ°Æ¡ng trình, đổi má»›i phÆ°Æ¡ng pháp đào tạo giáo viên theo hÆ°á»›ng đáp ứng mục tiêu giáo dục môn KHTN ở trÆ°á»ng phổ thông.

Xin trân trá»ng cảm Æ¡n ông!

“Sá»± tích hợp trong các chủ Ä‘á» khoa há»c của môn há»c giúp HS tiếp cận, nhìn nhận đối tượng má»™t cách hệ thống, tổng thể trong hoạt Ä‘á»™ng khám phá tá»± nhiên, trong giải quyết vấn Ä‘á» công nghệ, các vấn Ä‘á» tác Ä‘á»™ng đến Ä‘á»i sống của cá nhân và xã há»™i. Qua đó sẽ phát triển năng lá»±c tìm hiểu tá»± nhiên và hình thành các phẩm chất cho ngÆ°á»i há»câ€. TS TrÆ°Æ¡ng Xuân Cảnh

 

Theo giaoducthoidai.vn